Choroba zwyrodnieniowa stawów jest zespołem chorobowym polegającym na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu stawów.
Stawy są połączeniami maziowymi kości, których końce są pokryte cienką , gładką i elastyczną chrzastką.W chrząstce przebiega stale proces resorbcji i nowotworzenia chondrocytów. Proces zwyrodnieniowy rozpoczyna się , gdy katabolizm (resorpcja) macierzy zewnątrzkomórkowej zaczyna przeważać nad zdolnościami anabolicznymi (nowotworzenia) chrząstki.
Zadaniem chrząstki jest amortyzacja obciążeń stawu. W początkowych stadiach choroby zwyrodnieniowej stawów może dojść do defektów chrząstki , a w późniejszych do zupełnego jej zużycia i powstania zgrubień kości zwanych osteofitami.
Choroba może dotyczyć pojedynczych stawów albo przyjmować postać uogólnioną, wielostawową. Na rozwój choroby ma wpływ nadmierne przeciążenie stawów i obniżenie jakości elementów budujących staw.
Choroba została podzielona na:
- pierwotną idiopatyczną (mającą niejasną przyczynę)
- wtórną, wywołaną miejscowymi uszkodzeniami struktury, nieprawidłową budową stawu lub chorobami ogólnoustrojowymi
Czynniki predysponujące powstanie postaci idiopatycznej;
- wiek (powyzej 50 lat)
- powtarzane przeciążenia (np. kolana u glazurnika, sport zawodowy, a przede wszystkim tzw. sporty typu “go und stop” np. piłka nożna, tennis, koszykówka)
- niedobór estrogenów( estrogeny hamują degenerację chrząstki)
- brak aktywności fizycznej, unieruchomienie stawów (osłabienie mięśni okołostawowych i powstawanie mikrourazów)
- palenie
- zaburzenia priopriorezeptorów(zaburzenia stabilności stawu)
Choroba zwyrodnieniowa stawów wtórna:
- urazy (urazy chrząstki, więzadeł, złamania kości)
- choroby metaboliczne(dna moczanowa, osteoporoza, hemochromatoza)
- wrodzone, genetyczne:dysplazja stawu biodrowego, koślawość lub szpotawość kończyn dolnych, zwężenie szpary stawowej, zespół nadmiernej ruchomości stawów
- choroby endokrynologiczne :cukrzyca, otyłość, nadczynność tarczycy
Głównym objawem choroby zwyrodnieniowej stawów jest ból, który w początkowym stadium występuje jedynie w ruchu, zaś w zaawansowanym pojawia się także w spoczynku i w nocy. Charakterystyczny jest ból podczas pierwszych ruchów, bezpośrednio po odpoczynku. Dodakowo mogą występować obrzęki stawów. Bóle mogą się wzmagać przy zmianie pogody, szczególnie wilgotne, zimne powietrze nasila objawy choroby.
Zapobieganie chorobie zwyrodnieniowej stawów polega na modyfikacji czynników wyzwalających proces zwyrodnieniowy:
- spadek masy ciała
- rzucenie palenia
- unikanie wilgoci, ciepła bielizna
- regularna gimnastyka z ćwiczeniami , podczas których wszystkie stawy są równomiernie obciążone np. jazda na rowerze, pływanie
- noszenie odpowiedniego obuwia
- przy dolegliwościach używanie srodków pomocniczych jak kijki do Nordic Walking, urządzenia ortopedyczne np.laska, kula
- częste zmienianie pozycji (siedzenie na przemian ze staniem)
Leczenie
Leczenie farmakologiczne
- Zastrzyki bezpośrednio do stawu dotkniętego chorobą zwyrodnieniową zawierajacę Xyloneural i Kortyzon. Mają one szybkie dzialanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.
- Seria zastrzyków (5 Sztuk) zawierających kwas hialuronowy (Synocrom). Kwas hialuronowy jest częścią mazi stawowej. Maź stawowa spełnia rolę smaru w powolnych ruchach i amortyzatora w szybkich ruchach. Kwas hialuronowy wstrzyknięty bezpośrednio do stawu zostaje wchłoniony przez maź stawową i wpływa na poprawę elastyczności chrząski. Działanie jest odczuwalne z pewnym opóźnieniem po serii zastrzyków.
- Leki z grupy SYSYDOA np. ATHROBENE PLUS(zawierają siarczan chondroityny, siarczan glukozaminy). Leki zawierające te dwie substancje wpływają korzystnie na regenerację chrząstki (poprawiają jakość chrząstki) i przez to opóźniają degenerację chrząstki. Leki te powinny być brane przez dłuższy okres czasu (3 miesiące), aby mogły osiągnąć swoj pełny efekt. I tutaj również działanie jest odczuwalne z pewnym opóźnieniem.
- NLPZ(Niesteroidowe leki przeciwzapalne)np. Ketoprofen, naproxen, diklofenak. Leki te mają działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Ich pozytywny efekt jest jednak często związany z działaniami ubocznymi ,takimi jak zapalenie blony śluzowej żołądka lub wzrost ciśnienia krwi. Inną altenatywą jest stosowanie miejscowych NLPZ w postaci różnych maści.
Rehabilitacja:
różne metody fizykoterapeutyczne, ergoterapia
Pasywne formy leczenia: eletroterapia(TENS do leczenia domowego), laseroterapia, masaże, kąpiele w borowinie, magnetoterapia
Aktywne formy leczenia: gimnastyka
Środki pomocnicze: (urządzenia ortopedyczne).
- Laska (powinna być używana po stronie przeciwnej do bolesnego stawu)
- Prawidłowe obuwie (buty na miękkich podeszwach i obcasach)
- Inne urządzenia ortopedyczne: stabilizatory kolana, łyżka do butów, przyrząd do zakładania rajstop
Leczenie operacyjne
- Operacje chirurgiczne zachowujące staw np. korektura kończyny szpotawej albo koślawej
- Leczenie operacyjne polegające na wszczepieniu endoprotezy.
TENS (Transkutane Elektrische Nervenstimulation) przeskórna stymulacja nerwów
Jest to elektroterapia wykorzystująca prąd zmienny (impulsy jedno i dwufazowe o niskiej i wysokiej częstotliwości) przede wszystkim do leczenia bólu i stymulacji mięśni (przy zaniku mięśni).
Wskazania:
- Przewlekłe bóle głowy,kręgosłupa(szyjnego,piersiowego,lędźwiowego)
- Radikulopatie
- Zmiany zwyrodnienniowe stawów
- Neuralgia (nerwobóle nerwu trójdzielnego, nerwobóle)
- Pooperacyjne zespoły bólowe
- Trening mięśni
Przeciwskazania
- Rozrusznik serca
- padaczka